Την Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2018, ένας άνθρωπος έπεσε χτυπημένος βάναυσα ανάμεσα στα γυαλιά της βιτρίνας ενός κοσμηματοπωλείου στην οδό Γλάδστωνος, κοντά στην Ομόνοια. Το σώμα του συνέχισε να δέχεται κλοτσιές από μαγαζάτορες, μέλη των σωμάτων ασφαλείας και περιοίκους, ακόμα και αναίσθητο, αιμόφυρτο, θανάσιμα τραυματισμένο στο πλακόστρωτο. Στο νοσοκομείο διακομίστηκε νεκρός, δεμένος ακόμα με χειροπέδες. Είδαμε τότε, για μια ακόμα φορά, τι σημαίνει έγκλημα μίσους και κανονικοποιημένη βία, βία φτιαγμένη για να συγκαλύπτεται.
Με το πρόσωπο της Zackie Oh / του Ζακ στις οθόνες μας η δολοφονία αυτής της μέρας συνδέθηκε με την πολιτική θέση του θύματος, ενώ η ίδια η σκηνή της βίας έκανε ακόμα περισσότερο εμφανές το ακριβές πολιτικό της πρόσωπο. Ο Ζακ Κωστόπουλος ήταν γκέι, οροθετικός, δικαιωματικός ακτιβιστής, αντιφασίστας, γιος μεταναστών, αλληλέγγυος στους μετανάστες, ντραγκ περφόρμερ, ανασφάλιστος καλλιτέχνης, νέος σε πολλαπλή επισφάλεια. Συνειδητοποιήσαμε πώς όλες αυτές οι θέσεις συνδέονταν, κι έτσι συνδεδεμένες έμπαιναν στο στόχαστρο του κυριαρχικού εκείνου λόγου που ερχόταν τώρα να δικαιολογήσει την πράξη όσων ευθύνονταν για το θάνατο του Ζακ. Το μαύρο αθλητικό παπούτσι του που έμεινε πίσω στο σημείο του φονικού έμελλε να γίνει το σύμβολο για την έναρξη μιας επίμονης και αποφασιστικής σειράς κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας και πολιτικής μνήμης.
Εμπνευσμένο από τη δυναμική αυτών των κινητοποιήσεων, το ερευνητικό πρόγραμμα «Κουήρ Πολιτική / Δημόσια Μνήμη», σε συνεργασία με το Ίδρυμα Rosa Luxemburg- Παράρτημα Ελλάδας, επιχείρησε τον τελευταίο χρόνο να ενταχθεί στο κύμα «οργής και θλίψης» για τον Ζακ/την Zackie, μέσα από την διοργάνωση τριών δημόσιων παρεμβάσεων που είχαν σκοπό την διεύρυνση του δημόσιου διαλόγου και την διερεύνηση των τρόπων άρθρωσης μιας νέας αγωνιστικής κουήρ μνήμης. Όπως και οι κινητοποιήσεις, θελήσαμε οι συναντήσεις μας να παραμείνουν μια δημόσια άσκηση στην επιτέλεση της συντροφικότητας και αγώνας για μια πολιτική του αρχείου που διεκδικεί και επαγρυπνεί να μην μπει η «Υπόθεση Ζακ» στο αρχείο της εφησυχαστικής λήθης. Θελήσαμε, με (στ)οργή και σε πένθος, να επιμείνουμε και να παραμείνουμε στην κριτική αναταραχή.
Σε όλα αυτά επανέρχεται η συλλογή κειμένων του τόμου «Κουήρ Πολιτική / Δημόσια Μνήμη. 30 κείμενα για τον Ζακ», μέσα από παρεμβάσεις ατόμων που εργάζονται ακαδημαϊκά ή/και ακτιβιστικά κατά της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας, του ρατσισμού και του σεξισμού, χωρισμένες σε τρία μέρη που ακολουθούν τις ιδιαίτερες θεματικές των τριών ανοιχτών συζητήσεων που οργανώσαμε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2019 και τον Φεβρουάριο του 2020. Με τα υλικά που μας δίνουν η κουήρ και η φεμινιστική θεωρία, οι μετααποικιακές/αντιαποικιακές σπουδές, η κριτική θεωρία της φυλής καθώς και η διαθεματική ακτιβιστική δράση, επιστρέφουμε στην εμπειρία της απώλειας που γίνεται συχνά συνώνυμη της κουήρ επιβίωσης.
Επιμέλεια:
Αθηνά Αθανασίου, Γρηγόρης Γκουγκούσης, Δημήτρης Παπανικολάου.
Κείμενα:
Αθηνά Αθανασίου και Δημήτρης Παπανικολάου (εισαγωγή), Ειρήνη Αβραμοπούλου, Sam Albatros, Παναγιώτης Αντωνιάδης, Άκης Γαβριηλίδης, Kώστας Γιαννακόπουλος, Γρηγόρης Γκουγκούσης, Άντζελα Δημητρακάκη, Άλκηστη Ευθυμίου, Βενετία Καντσά, Ζωή Κόκαλου, Ερωφίλη Κόκκαλη, Αλίκη Κοσυφολόγου, Μαρία Λιάπη, Lauretta Macauley, Σούλα Μαρινούδη, Στέλλα Μπελιά, Απόστολος Ντελάκος, Σοφία Ντώνα, Νάνσυ Παπαθανασίου, Αθηνά Παπαναγιώτου, Τζίνα Πολίτη, Γιώργος Σαμπατακάκης, Έλενα Τζελέπη, Λουκάς Τριάντης, Μυρτώ Τσιλιμπουνίδη, Αλεξάνδρα Χαλκιά, Άσπα Χαλκίδου, Μάριος Χατζηπροκοπίου, Αγγέλικα Ψαρρά.
